Debiut fabularny Wojciecha Marczewskiego, to obraz oparty, na niegdyś skandalicznej, powieści Emila Zegadłowicza. Ze względu na kontrowersyjne ujęcie problematyki erotycznej i obyczajowej naraziła się ona na ataki i została wycofana ze sprzedaży. Mimo to, Marczewskiemu udało się sfilmować "Zmory". Obraz zaliczany do nurtu kina moralnego niepokoju, przenosi nas w czasy Galicji przed I Wojną Światową. Zainteresowanie owym okresem jest nieprzypadkowe, prześwietlenie historyczne bowiem, miało być między innymi aluzją do aktualnej rzeczywistości w Polsce. Mówienie o tym, co jest, poprzez to, co było, to jeden ze sposobów w jaki reżyserzy nurtu, porozumiewali się z publicznością ponad "głowami" cenzury.

Centralną postacią w filmie jest Mikołaj Srebrny. Poznajemy dwa ważne okresy w jego życiu - dzieciństwo i młodość. Pierwszy z nich opowiada losy chłopca od momentu kiedy żegna się z ojcem, opuszcza dom i trafia do cesarskiego gimnazjum. W szkole panują totalitarne i sadystyczne metody wychowawcze. Uczniowie są szykanowani przez nauczyciela, ksiądz jest ortodoksyjnym maniakiem, a dyrektor głosi, że "nie ma nic gorszego od samodzielności". Jedynym autorytetem dla chłopca był ojciec, który dotychczas starał się chronić go przed brutalną rzeczywistością. Teraz zdaje sobie sprawę z tego, że jego syn musi dokonać pewnych kompromisów, by przetrwać w okrutnym systemie. Okres młodości, to końcowy etap nauki w gimnazjum. Dylematy ideologiczne i egzystencjalne rodzące się u bohatera, kontakt z lewicowym nauczycielem od fizyki, problemy wokół działalności konspiracyjnej są tutaj obecne.

Generalnie Marczewski rysuje na ekranie budzenie się świadomości Mikołaja, również seksualnej. Przedstawia także kolejne etapy kształtowania się jego osobowości i zdolności do podejmowania samodzielnych decyzji. Poza tym "Zmory" są kontestacją instytucjonalnego traktowania jednostki w szkole, zabijania indywidualności oraz negacją procesu uniformizacji.

Uważam, że film ma pewne niedociągnięcia w realizacji (nierówne aktorstwo, przeciętna muzyka i scenariusz), ale na pewno zasługuje na uwagę. Zdecydowaną przesadą jest jednak stwierdzenie, iż "Zmory" to jeden z ważniejszych obrazów w powojennej kinematografii.